Bạn có tin không? Kính viễn vọng không gian Gaia của Cơ quan Vũ trụ Châu Âu (ESA) đã tìm thấy bằng chứng về hơn 350 mặt trăng chưa từng được biết đến trước đây quay quanh các tiểu hành tinh trong hệ mặt trời của chúng ta!
“Thợ săn sao” Gaia thể hiện khả năng vượt trội
Kính viễn vọng Gaia từ lâu đã chứng tỏ giá trị của mình trong việc theo dõi hàng tỷ ngôi sao trong Dải Ngân hà. Giờ đây, nó tiếp tục gây bất ngờ khi khám phá ra những thiên thể nhỏ hơn nhiều, gần Trái Đất hơn.
Nhiệm vụ Gaia đã phát hiện ra các mặt trăng tiềm năng quay quanh hơn 350 tiểu hành tinh trước đây được cho là đơn độc. Trước đó, Gaia đã điều tra các tiểu hành tinh nhị phân đã biết, xác nhận chúng có bạn đồng hành. Nhưng bước đột phá này cho thấy “thợ săn sao” này có khả năng thực hiện “tìm kiếm mù” để tìm ra các cặp tiểu hành tinh-mặt trăng hoàn toàn mới.
Nếu các quan sát mới được xác nhận, 352 hệ nhị phân này sẽ tăng gần gấp đôi số lượng hệ tiểu hành tinh nhị phân đã biết trong hệ mặt trời.
Luana Liberato, trưởng nhóm nghiên cứu tại Observatoire de la Côte d’Azur, cho biết: “Các tiểu hành tinh nhị phân rất khó tìm vì chúng hầu hết đều rất nhỏ và ở rất xa chúng ta. Mặc dù chúng tôi dự đoán chỉ dưới 1/6 số tiểu hành tinh có bạn đồng hành, nhưng cho đến nay, chúng tôi mới chỉ tìm thấy 500 trong số một tỷ tiểu hành tinh đã biết là nằm trong hệ nhị phân. Nhưng khám phá này cho thấy rằng có rất nhiều mặt trăng tiểu hành tinh ngoài kia đang chờ được tìm thấy.”
Tiểu hành tinh – Cửa sổ nhìn về quá khứ của hệ mặt trời
Tiểu hành tinh là phần còn lại của vật chất hình thành nên mặt trời và sau đó là các hành tinh trong hệ mặt trời hơn 4,6 tỷ năm trước. Chúng chủ yếu nằm trong vành đai tiểu hành tinh chính giữa Sao Hỏa và Sao Mộc, do đó nhận được ít bức xạ từ mặt trời, có nghĩa là vật chất hệ mặt trời sơ khai này hầu như “còn nguyên vẹn” trong các tiểu hành tinh.
Bằng cách nghiên cứu các tiểu hành tinh, các nhà thiên văn học có thể hiểu rõ hơn về hệ mặt trời hàng tỷ năm trước. Ngoài ra, nhiều nhà khoa học tin rằng nước và các phân tử hữu cơ phức tạp khác, những thành phần quan trọng cho sự sống, đã được đưa đến Trái Đất do sự bắn phá của tiểu hành tinh. Nghiên cứu tiểu hành tinh có thể tiết lộ liệu lý thuyết này có đúng hay không.
Đặc biệt, việc nghiên cứu các tiểu hành tinh nhị phân có thể tiết lộ nhiều hơn về giai đoạn sơ khai của hệ hành tinh của chúng ta. Hệ mặt trời sơ khai là một nơi hỗn loạn và bạo lực, trong đó các vụ va chạm giữa các thiên thể đá cực kỳ phổ biến. Các tiểu hành tinh nhị phân có thể tiết lộ cách các vụ va chạm này diễn ra và điều gì xảy ra khi các thiên thể đá tương tác trong hệ mặt trời.
Gợi ý từ biên tập:
Gaia – “Nhà thám hiểm tiểu hành tinh xuất sắc”
Kể từ khi bắt đầu quét “sân sau vũ trụ” của chúng ta và Dải Ngân hà rộng lớn hơn vào năm 2013, Gaia đã có những khám phá quan trọng về các tiểu hành tinh. Tuy nhiên, trong Bản phát hành dữ liệu 3 (DR3) của Gaia, vệ tinh ESA đã vượt qua chính nó, xác định quỹ đạo của hơn 156.000 tiểu hành tinh.
Timo Prusti, Nhà khoa học Dự án Gaia tại ESA, cho biết: “Gaia đã chứng tỏ là một nhà thám hiểm tiểu hành tinh xuất sắc và đang nỗ lực hết mình để khám phá những bí mật của vũ trụ cả bên trong và bên ngoài hệ mặt trời. Phát hiện này nhấn mạnh cách mỗi bản phát hành dữ liệu của Gaia là một bước tiến lớn về chất lượng dữ liệu và thể hiện khoa học mới đáng kinh ngạc mà sứ mệnh này mang lại.”
Tương lai hứa hẹn với DR4 và Hera
Điều thú vị là bản phát hành dữ liệu thứ tư từ Gaia, DR4 hiện được ấn định vào giữa năm 2026, sẽ chứa nhiều dữ liệu quỹ đạo tiểu hành tinh hơn nữa. Điều này hứa hẹn việc khám phá ra nhiều cặp tiểu hành tinh-mặt trăng hơn nữa.
Tuy nhiên, Gaia không phải là sứ mệnh duy nhất của ESA điều tra các tiểu hành tinh nhị phân. Vào tháng 10 này, cơ quan vũ trụ sẽ phóng Hera, một sứ mệnh nhằm điều tra tiểu hành tinh Didymos và mặt trăng nhỏ bé Dimorphos của nó.
Nếu những cái tên đó nghe có vẻ quen thuộc, thì đó là vì Dimorphos là tảng đá không gian mà NASA đã đâm vào bằng Thử nghiệm chuyển hướng tiểu hành tinh kép (DART) vào tháng 9 năm 2022. Mục đích của việc này là để kiểm tra xem liệu một tác động động học lên mặt trăng tiểu hành tinh có thể dịch chuyển nó và thiên thể mẹ của nó khỏi đường va chạm với Trái Đất hay không.
Hera sẽ tiến hành một cuộc điều tra sâu về tác động của Dart và hậu quả của nó để đánh giá khả năng tồn tại của phương pháp này đối với các nỗ lực bảo vệ hành tinh.
Kết luận
Những khám phá mới này của Gaia không chỉ mở rộng hiểu biết của chúng ta về hệ mặt trời mà còn mở ra những chân trời mới trong việc bảo vệ Trái Đất khỏi các mối đe dọa từ không gian. Tương lai của ngành thiên văn học đang rộng mở hơn bao giờ hết, và chúng ta hãy cùng chờ đón những điều kỳ diệu tiếp theo mà Gaia và Hera sẽ mang lại!
