Sao chổi sắp ghé thăm Trái Đất?

Một sao chổi được dự đoán sẽ bay ngang qua Trái Đất và có thể nhìn thấy bằng mắt thường vào cuối năm nay, có khả năng sẽ tan rã trước khi chúng ta có cơ hội nhìn thấy nó. Các quan sát gần đây cho thấy sao chổi này đã bắt đầu vỡ vụn và có thể biến mất hoàn toàn trong vài tuần hoặc vài tháng tới. Tuy nhiên, một số chuyên gia lại không đồng ý với nhận định này.

Vào ngày 9 tháng 1 năm 2023, các nhà thiên văn học tại Đài thiên văn Tử Kim Sơn ở Trung Quốc lần đầu tiên phát hiện ra sao chổi C/2023 A3, còn được gọi là Tsuchinshan-ATLAS. Vào ngày 22 tháng 2 cùng năm, Hệ thống Cảnh báo Cuối cùng về Tác động Thiên thạch của NASA (ATLAS) đã xác nhận sự tồn tại của sao chổi này khi nó đang lao về phía mặt trời. Quỹ đạo của sao chổi cho thấy đây có thể là lần đầu tiên nó tiếp cận gần mặt trời và cuối cùng có thể bị đẩy ra khỏi hệ mặt trời.

Dự kiến, C/2023 A3 sẽ đạt điểm gần mặt trời nhất (điểm cận nhật) vào ngày 27 tháng 9 và có thể bay ngang qua Trái Đất vào ngày 13 tháng 10, với khoảng cách khoảng 71 triệu km so với hành tinh của chúng ta. Nếu sao chổi đến gần Trái Đất như vậy, nó sẽ sáng như hầu hết các ngôi sao trên bầu trời đêm, cho phép mọi người nhìn thấy nó bằng mắt thường trong vài tuần.

Tuy nhiên, trong một nghiên cứu mới được đăng tải trên arXiv vào ngày 8 tháng 7, tác giả nghiên cứu Zdenek Sekanina – một nhà thiên văn học tại Phòng Thí nghiệm Sức đẩy Phản lực của NASA, người đã nghiên cứu sao chổi trong hơn 50 năm – cho rằng C/2023 A3 có thể sẽ tan rã trước khi đạt điểm cận nhật.

Sekanina viết trong bài báo: “Sao chổi đã bước vào giai đoạn phân mảnh nâng cao, trong đó ngày càng nhiều chất rắn chịu lửa khô, nứt vỡ tập hợp trong các khối xốp tối màu có hình dạng kỳ lạ.” Ông nói thêm rằng những mảnh vỡ này cuối cùng sẽ trở nên “không thể phát hiện được khi chúng dần dần phân tán trong không gian.”

Các sao chổi lớn thường bị vỡ vụn ở điểm cận nhật, khi lực hấp dẫn khổng lồ của mặt trời kéo các vật thể băng giá này. Đây là những gì đã xảy ra với sao chổi ISON, nó đã bị xé toạc dữ dội trong một chuyến bay ngang qua mặt trời vào năm 2014, theo Cơ quan Vũ trụ Châu Âu.

Các nhà khoa học trước đây đã đưa ra giả thuyết rằng điều này cũng sẽ xảy ra với hai sao chổi khác gần đây đã đi qua Trái đất: Sao chổi Nishimura, quay quanh mặt trời vào tháng 9 năm ngoái và Sao chổi 12P/Pons Brooks, còn được gọi là “sao chổi quỷ”, đã sống sót sau chuyến đi vòng quanh mặt trời vào tháng Tư năm nay.

Tuy nhiên, các sao chổi như C/2023 A3 cũng có thể bị vỡ vụn khi tiếp cận mặt trời do sự gia tăng bức xạ mặt trời gây áp lực lên các vết nứt trước đó. Điều này đã xảy ra với sao chổi C/2019 Y4, nó đã vỡ tan thành hàng chục mảnh trước khi tiếp cận gần vào năm 2020, theo NASA.

Trong bài báo mới, Sekanina lập luận rằng một số bằng chứng chỉ ra “sự sụp đổ không thể tránh khỏi” của C/2023 A3.

Thứ nhất, sao chổi không sáng lên khi nó đến gần mặt trời như hầu hết các sao chổi khác, có nghĩa là hạt nhân hoặc lớp vỏ của nó có thể không còn nguyên vẹn. Thứ hai, đuôi bụi của sao chổi mỏng hơn nhiều so với bình thường và có “định hướng kỳ lạ”, điều này cũng cho thấy sao chổi không còn nguyên vẹn. Thứ ba, sao chổi dường như đang trải qua “gia tốc phi hấp dẫn”, rất có thể là do các tia khí bên trong đang đẩy hạt nhân ra xa nhau.

Tuy nhiên, không phải ai cũng đồng ý với những quan sát của Sekanina.

Nick James, một nhà thiên văn học của Hiệp hội Thiên văn Anh, người không tham gia vào nghiên cứu, nói với Spaceweather.com: “Đối với tôi, đây không giống như một sao chổi đang phân mảnh.” Ông nói thêm: “Sử dụng [từ] ‘không thể tránh khỏi’ trong bất kỳ dự đoán nào về sao chổi có thể là không khôn ngoan.”

Tuy nhiên, James lưu ý rằng bài báo mới là “một lý do chính đáng khác để quan sát sao chổi này ở mọi cơ hội.”