Nguyễn Lân Dũng
Càng ngày càng có nhiều người Việt đến học tập hoặc tham quan, du lịch tại Hoa Kỳ. Đáng tiếc là mọi người thường chỉ hay đến các bang đông dân, các thành phố náo nhiệt nhưng thật ra lại rất ít ấn tượng về du lịch sinh thái. Có lẽ chỉ còn thú vui được chụp ảnh tại một số địa điểm nổi tiếng như Tượng Nữ thần Tự do, Tháp bút chì (Washington Monument), Nhà Trắng, Lầu Năm góc, Little Saigon, Hollywood, Khu tưởng niệm chiến tranh và các Bảo tàng… Những nơi đó chả còn gì thú vị nếu quay lại lần thứ hai. Vì vậy, nếu muốn nghỉ ngơi hoặc thăm thú thắng cảnh thiên nhiên, học tập và nghiên cứu, nhất là về Y- Sinh học, thì theo tôi không đâu thú vị bằng bang Utah, một trong những bang có mật độ dân cư thấp nhất Hoa Kỳ (11 người/km2) nhưng lại có sự đa dạng về địa lý vào loại cao nhất Hoa Kỳ.
Utah có hình chữ nhật lẹm một góc phía đông – bắc dính với lãnh thổ bang Wyoming. Utah còn có biên giới chung với các bang khác như Idaho, Nevada, Colorado và Arizona. Đừng nghĩ là vì mật độ dân số thấp mà Utah là bang kém sầm uất. Đến Utah vào buổi tối, từ trên máy bay ta thấy đèn thắp sáng suốt một dải dài phía tây dãy núi Wasatch Range. Đó là khu vực Wasatch Front – nơi tập trung 88% trong tổng nhất số 2,23 triệu dân của bang này. Thủ phủ của Utah là thành phố Salt Lake hết sức xinh đẹp, rộng lớn và sạch sẽ. Ở đây, không đường phố nào có tên mà chỉ là các con số kèm theo hướng (đông, tây, nam, bắc). Riêng chuyện này cũng thật thú vị khi muốn tìm bất kỳ một địa điểm nào trong cái thành phố đầy cây xanh, vườn hoa và những biệt thự trang nhã này. Tất nhiên, cũng còn có cả các siêu thị đồ sộ, các tòa nhà cao tầng và đặc biệt là khu nhà thờ hết sức tráng lệ của đạo Mormon (còn gọi là Giáo hội các Thánh hữu ngày sau của Chúa Giêsu Kitô – The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints). Có tới 61% dân chúng Utah theo đạo Mormon.
Đọc thêm:
Tại sao quan tòa đội tóc giả tư pháp và choàng áo đen?
Khởi đầu của văn minh La Mã cổ đại
Ấm lên toàn cầu là gì
Xưa kia đạo này có tập quán được lấy nhiều vợ, và vì vậy mãi tới năm 1896, khi bỏ được tục lệ này thì Utah mới được công nhận là bang thứ 45 của Hoa Kỳ. Utah được những giáo dân Utah di dân đến từ năm 1844, sau khi người sáng lập ra giáo hội Mormon là Jr.Joseph Smith bị giết hại. Trong vòng 22 năm, đã có 7 vạn giáo dân Mormon đến lập nghiệp tại vùng đất hoang vu này. Cái tên Utah có nghĩa là Những người dân của vùng núi, theo ngôn ngữ của người da đỏ Ute bản địa (Ute tribe). Ngày nay, Utah có 95,01% người da trắng, 1,32% người da đen, 1,69% người da đỏ, và 2,40% người gốc Á. Người Việt sống ở Utah khá đông. Có cả Little Saigon và những chợ thuần Việt với đủ loại rau quả và món ăn Việt.
Utah nổi tiếng về du lịch nhờ sự đa dạng đẹp đẽ về địa lý và những khu du lịch được bảo vệ, tôn tạo rất công phu. Thành phố Salt Lake sát với các dãy núi có độ cao trung bình tới trên 3.650m (!) Với lượng tuyết hàng năm khoảng 12,7m, lại là loại tuyết khô và xốp cho nên từ lâu Utah đã là những khu trượt tuyết nổi tiếng thế giới, nhất là sau Thế vận hội Mùa đông được tổ chức tại đây vào năm 2002. Khác với New York, Washington DC… với khí hậu ẩm ướt khá khó chịu, Utah có độ ẩm không khí rất thấp làm cho người Việt miền Bắc sang du lịch thấy hết sức dễ chịu. Người dân Utah biết khai thác tài nguyên khoáng sản khá phong phú của bang này (dầu mỏ, khí đốt, than đá, đồng, vàng, bạc, kẽm, chì, uranium…) nên bình quân 1 GDP tính theo đầu người của bang miền tây này vẫn đạt tới 32.357 USD. Bên cạnh các thành phố được quy hoạch sang trọng như Salt Lake, Ogden, Layton, West Valley, West Jor-dan, Orem, Provo, Brigham, Nephi… Utah còn có các Công viên quốc gia nổi tiếng như Arches, Bryce, Canyon, Canyonlands, Capitol Reef, Zion, các khu di tích quốc gia như Cedar Breaks, Grand Staircase-Escalante, Hovenweep, Natural Bridge…
Lại còn không thể quên các khu công viên kỳ thú như Glen Canyon National Recreation Area, Dead Horse a bang Point, Goblin Valley… Miền nam Utah có quang cảnh xa lạ với thế giới nhờ các bãi sa thạch bị xói mòn bởi sông Lake, Colorado và các phụ lưu tạo nên các cầu đá khổng lồ, các vòm, các đỉnh, các dốc với màu sắc rất nên thơ.
Vì sao khá đông nghiên cứu sinh Việt Nam và các nước khác đến với Đại học Utah (Utah University)? Tôi, chứng kiến đây là một trong những nơi nổi tiếng trong nghiên cứu và đào tạo các chuyên gia thuộc 16 Đại học chuyên ngành (College) khác nhau, nổi bật nhất là về Y Sinh học. GS. Mario Renato Capecchi của Đại học Utah đã vinh dự nhận giải Nobel Y-Sinh lý học năm 2007 với công trình sử dụng tế bào gốc phôi để tiến hành thành công việc tái tổ hợp tương đồng(homologous recombination) ở chuột.
Trong Đại học Utah có tới 10 viện và trung tâm nghiên cứu với những thiết bị hết sức hiện đại. Nghiên cứu sinh được ở trong các khu nhà cao tầng và cứ hai nghiên cứu sinh được sống trong một căn hộ 60m2 với đầy đủ tiện nghi. Vì trường quá rộng cho nên ngoài phương tiện cá nhân (hầu như nghiên cứu sinh nào cũng có xe hơi) nhà trường còn có đủ các phương tiện giao thông công cộng miễn phí, Bệnh viện thực hành cho sinh viên y khoa cũng là bệnh viện lớn nhất của tiểu bang, hàng ngày tiếp nhận rất nhiều bệnh nhân nặng đến bằng trực thăng đậu ngay trên nóc bệnh viện (!). Các giáo sư của trường đều là các nhà nghiên cứu có nhiều kinh nghiệm và các công trình của nghiên cứu sinh đều được đăng tải trên các tạp chí nổi tiếng. Nhiều nghiên cứu sinh nữ vừa học tập vừa sinh con và các cháu được Nhà trường tạo mọi điều kiện để được chăm sóc chu đáo. Rất nhiều bố mẹ sinh viên, nghiên cứu sinh sang thăm con đều cảm thấy rất yên tâm về chất lượng đào tạo và điều kiện sinh hoạt. Các nghiên cứu sinh sau tiến sĩ được trả lương cao và có những điều kiện rất tốt để phát huy hết tài năng của mình. Trò chuyện với các em, tôi rất hy vọng trong một tương lai không xa các em sẽ trở thành các chuyên gia giỏi trở về phục vụ đất nước. Vấn đề cần lo ngay là tạo điều kiện thế nào để các phòng thí nghiệm ở các trường đại học và các viện nghiên cứu trong nước đủ sức phát huy hết tài năng của những cán bộ trẻ được đào tạo từ các trung tâm khoa học trên thế giới lần lượt trở về nước trong những năm tới.
