Muốn viết essay tiếng Anh hay trước tiên phải biết rõ tại sao mình viết và viết cho ai. Dưới đây là hướng dẫn giúp bạn thấu hiểu độc giả, mục đích, và hai yếu tố ảnh hưởng đến bài viết của bạn.
Mấu chốt là thế này, có nhiều loại độc giả khác nhau, với khả năng lĩnh hội, sở thích, mối quan hệ với bạn v.v. khác nhau. Vậy nên, tùy đối tượng đọc mà bạn phải lựa chọn từ ngữ, giọng văn, mức độ trang trọng phù hợp, để truyền đạt được điều bạn muốn nói, giúp họ thực sự hiểu bạn đang nói cái gì.
Mục đích và đối tượng đọc là hai yếu tố then chốt quyết định cách viết, cách xây dựng nội dung. Vậy nên khi bắt đầu viết một bài văn, hay viết bất cứ cái gì, hãy luôn đặt ra và trả lời hai câu hỏi:
- Tôi viết cho ai? Và
- Tôi viết để làm gì?
Hiểu độc giả
Hiểu độc giả là yếu tố then chối. Dù bạn cảm thấy mình viết hay tới đâu, từ ngữ chau truốt bay bổng thế nào, nhưng nếu áp dụng cho sai đối tượng thì nguy cơ họ không hiểu bạn viết cái gì là rất cao. Để hiểu được độc giả của mình, bạn hãy trả lời ba câu hỏi sau đây:
- Ai sẽ là người đọc bài văn này của bạn, và mắc gì họ phải đọc?
- Họ có kiến thức về chủ đề bạn viết không?
- Mối quan hệ của bạn với họ thế nào?
- Độc giả tìm kiếm điều gì?
Lấy ví dụ bạn viết cho thầy cô của mình đọc chẳng hạn. Bạn biết rõ danh tính, mặt mũi của họ. Bạn hiểu họ kỳ vọng điều gì và họ hiểu rõ bạn tới đâu. Nhưng giả sử bạn viết cho một người xa lạ, hoặc một nhóm người bạn chưa từng gặp thì sao? Như một bài essay trong kỳ thi IELTS chẳng hạn. Giám khảo sẽ đọc và chấm bài của bạn. Bạn cũng biết một số tiêu chí cụ thể cho bài viết. Bạn không biết tên người đọc, họ đến từ đâu, nhưng bạn biết tương đối rõ họ mong muốn điều gì trong một bài essay dự thi.
Hiểu độc giả tức là hiểu họ đang tìm kiếm điều gì.
Mối quan hệ giữa bạn và người đọc
Cái này khá rõ ràng. Bạn càng biết rõ người đọc, càng thân thiết thì ngôn từ càng thân mật, thoải mái. Ngược lại, nếu người đọc xa lạ, là đám đông đại chúng, thì ngôn từ phải nhất mực nghiêm chỉnh.
Hay nói cách khác, mối quan hệ giữa bạn và độc giả sẽ quyết định giọng văn của bạn. Viết cho một người bạn thân mà toàn dùng những từ khách sáo thì rất là kỳ, hoặc ngược lại viết cho đại chúng mà toàn dùng từ thân mật như viết cho người nhà thì chẳng ra làm sao.
Độc giả có kiến thức về chủ đề bạn viết không?
Với những người bình dân thì bạn không thể đi sâu vào chuyên môn một chủ đề nào đó, với toàn những thuật ngữ và cách nói trong nghành được. Mấu chốt là người ta phải hiểu ý tưởng bạn truyền đạt. Mức độ kiến thức của họ về chủ đề bạn đang nói sẽ quyết định bạn trình bày nó theo hướng nào.
Người hiểu một chủ đề là người có thể diễn giải nó bằng nhiều cách cho nhiều đối tượng. Nói với trẻ em thì không thể mang những thuật ngữ ra để nói được.
Mục đích viết
Có rất nhiều lý do để người ta viết một bài văn hoặc một essay nào đó. Bạn viết đề thi, viết bài kiểm tra để lấy điểm, viết report để báo cáo công việc với cấp trên, viết thư để trao đổi thông tin tình hình với bạn bè người thân.
Mỗi thể loại viết có đặc trưng riêng về cách viết, cách dùng từ, và cách trình bày. Chẳng hạn viết report thì đòi hỏi xúc tích, bố cục rõ ràng, đi thăng vào trọng tâm. Viết essay đi thi thì ngôn từ phải rành mạch, ngữ pháp phải hoàn chỉnh, dùng từ lưu loát.
Tóm lại, đối tượng đọc và mục đích viết quyết định hoàn toàn cách viết một essay tiếng Anh hay một bài văn bất kỳ. Trước khi hạ bút bạn phải biết rõ hai yếu tố ấy.
