Hôm nay chúng ta nói về một phó tổng thống. John Tyler là phó của tổng thống Henry Harrison trong cuộc bầu cử năm 1840. Ông là “nhà thiết kế” (tyler) của câu slogan tuyên truyền Tipperconoe and Tyler, too mà chúng ta đã biết trong bài viết nói về tổng thống Henry Harrison.
Phó tổng thống kế nhiệm đầu tiên
Nhưng chỉ một tháng tại nhiệm, Harrison đột ngột từ trần, trở thành vị tổng thống đầu tiên qua đời khi đang đương chức. Ngày nay, việc phó tổng thống kế nhiệm tổng thống qua đời khi đang tại chức là điều đương nhiên và bình thường, nhưng vào thời điểm 1841 thì chưa có cái lệ đó.
Trong Hiến pháp Hoa Kỳ viết rằng nếu tổng thống bị bãi nhiễm, hoặc chết, từ chức, hoặc không thể thực hiện vai trò của mình, thì quyền lực và trách nhiệm sẽ được chuyển qua cho phó tổng thống.
Nhưng ý nghĩa những câu trên không rõ ràng. Quyền lực và trách nhiệm được trao cho phó tổng thống, nhưng phó tổng thống có thực sự trở thành tổng thống không, hay chỉ tạm quyền mà thôi?
Hiến pháp không nói rõ điều ấy, nhưng John Tyler thì rất rõ ràng. Ông khẳng định rằng mình thực sự là tổng thống sau cái chết của Harrison.
Tyler đảm bảo bằng cách nhanh chóng tuyên thệ. Ông chỉ trả lời với tư cách tổng thống, và từ chối mọi thư từ đề “Quyền tổng thống Tyler.”
Cuối cùng, người Mỹ chấp nhận John Tyler là tổng thống thứ 10 của nước Mỹ.
Nhưng một số người không hài lòng. Trong suốt nhiệm kỳ của mình, chỉ duy nhất một người trong nội các là không từ chức, và mọi thành viên trong đảng đều cố gắng phế truất ông.
Thuở thiếu thời của tổng thống John Tyler
Tyler đến từ bang Virginia, quê hương của 5 đời tổng thống trước. Như những lãnh đạo đi trước, ông là một luật sư đến từ gia đình thượng lưu, sở hữu nhiều nô lệ. Ông mạnh mẽ ủng hộ quyền lực của bang đối với chính quyền liên bang, mở rộng chế độ nô lệ, và sự cai trị của một nhóm nhỏ tinh hoa.
Nhưng nước Mỹ đã thay đổi. Chẳng hạn, tổng thống John Quincy Adams đã đề xuất xây dựng hệ thống quốc lộ. Thỏa ước Missouri 1820 giới hạn chế độ nô lệ ở những bang mới miền tây. Vào những năm 1830, nhiều người da trắng không sở hữu tài sản đã có quyền đầu phiếu.
Hay nói cách khác, nước Mỹ đã có tính quốc gia hơn, thiên về xu hướng bãi nô, và bình đẳng.
Tyler khước từ những thay đổi ấy. Ông chống lại chúng trong tư cách là thành viên của Thượng Viện, thị trưởng Virginia, và nghị sĩ.
Sự chống đối của ông biến thành một cuộc khủng hoảng trong thời tổng thống Andrew Jackson. Hai người thuộc cùng một đảng là Đảng Cộng Hòa. Tuy nhiên, Tyler ghét các chính sách của Jackson, và cách ông dùng quyền lực tổng thống khống chế các bang.
Giữa thập niên 1830, Tyler bắt tay với nhiều lãnh đạo chính trị khác để lập một đảng mới, gọi là đảng Whigs.
Tìm hiểu Nội Chiến Hoa Kỳ:
Diễn biến Nội Chiến Hoa Kỳ những ngày đầu
Tổng thống Abraham Lincoln và nước Mỹ chia rẽ
Trận Bull Run lần thứ nhất và thấy bại cay đắng của quân miền bắc
Thời kỳ tổng thống
Đảng Whig hết sức mong chiến thắng cuộc bầu cử 1840 trước Martin Van Buren, cánh tay mặt của Jackson. Họ đề cử John Tyler làm ứng viên phó tổng thống với hy vọng sẽ lấy được phiếu của cử tri miền nam.
Đảng Whig đã thành công. Tyler và Harrison đắc cử. Đảng mới mong rằng chiến thắng này sẽ giúp họ giành được các mục tiêu chính trị trong tương lai.
Nhưng Harrison bất ngờ qua đời, Tyler bỗng nhiên thành tổng thống. Ông giữ lại nội các của Harrison, nhưng không chấp nhận những gì họ cố vấn.
Các nhà lập pháp đảng Whig hết lần này đến lần khác đệ trình các đạo luật cho Tyler, nhưng ông bác cả. Ông tin rằng họ đang trao quá nhiều quyền lực cho chính quyền trung ương.
Tức giận, gần như tất cả thành viên nội các đảng Whig đều từ chức.
Sau đó đảng này công khai khai trừ tổng thống John Tyler, năm tiếp theo họ thậm chí còn kêu gọi phế truất ông.
Tyler trở thành vị tổng thống không có đảng phái.
Ấy thế nhưng ông lại ban hành được một đạo luật quan trọng. Ba ngày trước khi rời bỏ nhiệm sở, ông ký quyết định thành lập bang Texas. Và ông cũng không tham gia tranh cử kỳ bầu cử tiếp theo.
Cuối cùng ông còn rút lại sự ủng hộ của mình đối với chính quyền liên bang. Ông trở thành lãnh đạo phong trào ly khai miền Nam.
Hay nói cách khác, ông tin rằng các bang miền Nam có quyền tách ra khỏi miền Bắc, và thành lập một quốc gia mới. Đây chính là nguyên nhân chính dẫn đến Nội Chiến Hoa Kỳ.
Gia đình tổng thống John Tyler
Tyler là một tổng thống bất thường, lên nhậm chức một cách bất thường, dùng quyết phủ quyết một cách bất thường để bác bỏ mọi đề xuất của đảng Whig.
Cuộc sống gia đình ông còn có nhiều điểm bất thường khác. Tyler là tổng thống đầu tiên lấy vợ khi đang tại nhiệm. Ông là tổng thống có nhiều con nhất, hai cháu nội của ông còn sống tới thế kỷ 21.
Năm 1844, Tyler cưới bà Julia Gardiner, người vợ thứ hai. Người vợ đầu, bà Letitia, đã mất trước đó 2 năm.
John và Letitia Tyler có với nhau 8 người con. Vì Julia Gardiner Tyler mới chỉ 24, trẻ hơn chồng tới 30 tuổi, nên hai người có đủ thời gian để sinh thêm bốn đứa con nữa.
Một trong số những đứa con này sinh con vào khoảng thập niên 1920, nên hai cháu nội của Tyler sống tới tận năm 2017.
Di sản
Tyler không phải tổng thống nổi bật. Nhưng người ta nhớ đến ông như một nhà tiên phong.
Ông là người tiên phong cho phép chuyển giao quyền lực hòa bình từ tổng thống sang phó tổng thống vào năm 1841, và thiết lập tiền lệ cho mọi trường hợp tương tự sau này.
Năm 1967, Hiến pháp cuối cùng đã được chỉnh sửa để làm rõ điểm này: Nếu tổng thống đương nhiệm từ trần, phó tổng thống sẽ kế nhiệm ngay lập tức.
