Tiếng Anh có câu A brid in hand is worth two in the bush – một con chim trong tay thì vẫn hơn hai con trong bụi. Ý nghĩa câu thành ngữ này khá rõ ràng. Cái gì bạn đã nắm chắc trong tay thì dù ít cũng chắc chắn là của bạn. Nếu bỏ nó để cầu lấy một thứ khác tốt hơn, hoặc tham nhiều hơn, thì cuối cùng có thể bạn sẽ mất hết. Tựa như con chim đã nằm trong tay thì nó không thể chạy đi đâu được nữa, nếu bỏ nó để đi bắt hai con chim trong bụi thì dễ gì bắt được. Kết quả là mất hết.
Ngày nay đây là câu thành ngữ dùng nhiều khi nói về chuyện tiền bạc, công việc, nghề nghiệp, để nhắc nhau hãy cẩn thận và đừng tham lam quá. Nên biết dừng lại đúng lúc thay vì mạo hiểm một cách rủi ro.
John: We’re thinking of buying another company to double in size.
Chúng tôi đang tính mua một công ty khác để tăng gấp đôi quy mô.
Steven: Careful, you don’t know if our structure can support that. A bird in the hand is worth two in the bush, remember.
Cẩn thận đó, liệu cấu trúc công ty chúng ta có chịu nổi quy mô đó không. Ăn chắc mặc bền thì vẫn hơn.
Rủi ro nếu mở rộng quy mô theo cách đó có thể khiến công ty phá sản, vậy nên anh bạn Steven mới khuyên John hãy cẩn thận đừng ham hố. Nắm chắc một công ty nhỏ thì tốt hơn là bành trướng ra mà không biết có kiểm soát được không.
Đọc thêm:
Panic stations nghĩa là gì?
Play the fool và những thành ngữ với từ fool
Nguồn gốc câu thành ngữ A bird in hand is worth two in the bush
Đây là một trong những câu ngạn ngữ cổ nhất trong kho tàng châm ngôn tiếng Anh. Nó có từ thế kỷ thứ 15, và có lẽ là du nhập từ các nền văn hóa khác.
Câu ngạn ngữ này cảnh báo người ta trước những rủi ro không cần thiết. Tốt hơn là nên nắm lấy một con chim thay vì tìm kiếm hai con mà kết quả có thể chẳng có gì.
Câu thành ngữ này xuất hiện lần đầu tiên trong tiếng Anh là trong cuốn The Life of St Katharine of Alexandria của John Capgrave, năm 1450:
“It is more sekyr [certain] a byrd in your fest, Than to haue three in the sky a‐boue.”
Trong cuốn A Dialogue conteinying the nomber in effect of all the Prouerbes in the Englishe tongue của John Heywood, xuất bản năm 1546, cũng có một phiên bản của câu thành ngữ này:
Better one byrde in hande than ten in the wood.
Điều thú vị là ngay sau câu thành ngữ này là một câu thành ngữ khác cũng rất nổi tiếng, hai câu rất vần với nhau và tạo thành một câu đối: “Rome was not bylt on a daie (quoth he) & yet stood”.
Đọc thêm:
Thành ngữ The writing on the wall nghĩa là gì?
Câu nói That’s one small step for a man, a giant leap for mankind của ai?
Có lẽ Capgrave không tự mình sáng tạo ra câu nói này, nhiều ngôn ngữ khác cũng có những câu tương tự. Câu thành ngữ đã có trước cuốn sách của ông bao lâu thì không ai rõ. Trong câu chuyện Story of Ahikar viết bằng tiếng Aram từ thế kỷ thứ 7 thì có một câu khi dịch ra ngôn ngữ hiện đại nghĩa là Better is a sparrow held tight in the hand than a thousand birds flying about in the air. Trong cuốn Moralia của Plutarch cũng có một phiên bản khác: He is a fool who leaves things close at hand to follow what is out of reach.
Tuy có rất nhiều phiên bản tương tự đến từ các nền văn hóa khác nhau, nhưng trong tiếng Anh thì trước thế kỷ 15 không ghi nhận phiên bản như chúng ta dùng hiện nay. Cuốn sách của Heywood ra đời sau tác phẩm của Capgrave, nhưng nổi tiếng hơn nhiều do ông là một vị quan lớn trong triều đình Tudor. Ta có thể coi Heywood là người đã đưa câu thành ngữ này vào trong tiếng Anh.
Có một số phiên bản khác xuất hiện trước 1530, nhưng không dùng hình ảnh con chim, chẳng hạn trong bản dịch Thánh kinh của Wycliffe năm 1382 có câu:
A living dog is better than a dead lion. Sách Giảng Viên – chương IX
Câu nói này thuộc thể loại những câu châm ngôn khuyên người ta phải cẩn thận và hài lòng với những gì mình có, đừng tham lam mà có thể mất hết. Có thể kể thêm một số câu thành ngữ khác có nội dung tương tự như sau:
- All that glitters is not gold. (Không phải cái gì lấp lánh cũng là vàng)
- Fools rush in where angels fear to tread. (Kẻ ngu lao đầu vào những nơi mà thiên thần luôn cố tránh.)
- Look before you leap. (Quan sát trước khi nhảy)
- Marry in haste, repent at leisure. (Đi đâu mà vội mà vàng, mà vấp phải đá mà quàng phải dây.)
- The best-laid schemes of mice and men gang aft agley
The Bird in Hand cũng là tên được dùng để gọi những quán rượu ở Anh thời Trung Cổ. Đến nay vẫn còn nhiều quán dùng tên này.
Di dân người Anh đến Mỹ mang theo câu tục ngữ này, và có lẽ bird in hand được biết đến sớm nhất tại đây là vào năm 1734 khi một thị trấn tại Pennsylvania được thành lập và lấy tên này.
Các ngôn ngữ châu Âu hiện đại cũng có các phiên bản khác nhau của câu thành ngữ này:
Tại Cộng Hòa Séc: “Lepsi vrabec v hrsti nez holub na strese”.
(A sparrow in the fist is better than a pigeon on the roof.)
Tại Đức: ‘Der Spatz in der Hand ist besser als die Taube auf dem Dach’.
(The sparrow in the hand is better than the dove on the roof.)
Sự giống nhau giữa các phiên bản này cho thấy có thể chúng chỉ là bản dịch của nhau. Nhưng cái nào có trước cái nào có sau, và liệu chúng có trước phiên bản tiếng Anh hay không, thì ta không biết.
Thêm một số ví dụ
Whether you happily accept your first [job] offer or roll the dice on your next interview depends wholly on your tolerance for having zero income. If you already have a job… make your employers sweat a little bit. But if you’re currently unemployed, take a moment and reflect on Grandpa’s favorite saying: “A bird in the hand is worth two in the bush,” and take the job in front of you.
Upstate Business Journal
Bạn có vui vẻ chấp nhận đề nghị công việc đầu tiên, hay gieo xúc xắc cho cuộc phỏng vấn tiếp theo là tùy vào khả năng chấp nhận mức thu nhập zero của bạn. Nếu bạn có sẵn một công việc, thì cứ việc làm cho sếp bạn phải e ngại đôi chút. Còn nếu hiện tại bạn thất nghiệp, thì hãy dành một phút suy ngẫm lại câu nói của ông bà xưa: Một con chim trong tay thì đáng giá hơn hai con trong bụi.
In these circumstances I’m a big believer in a bird in the hand is worth two in the bush. It’s certainly possible that rates could be lower several years from now than they are today. But given historical trends, it’s unlikely.
Forbes
Trong những tình huống này thì tôi tin hơn vào con chim trong tay thay vì hai con trong bụi. Rõ ràng tiền công sau nhiều năm kể từ bây giờ có thể thấp hơn ngày hôm nay.
