Tháng 4 – 1861, tranh cãi kéo dài giữa miền bắc và miền nam đã bùng nổ thành cuộc nội chiến. Bảy bang miền nam đã ly khai khỏi khối Liên Minh. Binh lính miền nam thuộc Tân Liên Bang Hoa Kỳ đã nã pháo vào pháo đài tại Cảng Charleston, bang Nam Carolina. Sau hai ngày, họ chiếm được Đồn Sumter.
Tổng thống Abraham Lincoln yêu cầu các bang trong khối Liên Minh phải huy động 75,000 quân để dẹp loạn. Các bang miền bắc nhanh chóng hội quân kéo đến Washington. Nhưng các bang vùng biên giới, tức là nằm giữa hai miền nam bắc, từ chối điều quân. Một số còn tính đường ly khai khối Liên Minh Miền Bắc để gia nhập khối Liên Bang Miền Nam.
Mời các bạn tiếp tục theo dõi diễn biến những ngày đầu qua bài viết này. Bài viết nằm trong series về nội chiến Hoa Kỳ của Dịch Thuật Lightway. Chúng tôi chuyên nhận dịch thuật luận án giá rẻ.
Quân miền nam thắng thế
Bang đầu tiên ly khai sau khi Nội Chiến bùng nổ là Virginia. Đây là một trọng bang xét về vị trí chiến lược của nó, nằm cắt ngang dòng Potomac chảy từ Washington.
Quyết định ly khai của Virginia còn khiến khối Liên Minh Miền Bắc mất đi một đại tướng, đó là Robert E. Lee, một con dân bang Virginia, đã phục vụ trong quân ngũ 30 năm ròng. Vào thời điểm Virginia ly khai, tổng thống Lincoln đang ngỏ ý giao toàn bộ binh quyền cho ông, thay cho tướng Winfield Scott vừa về hưu.
Lee từ chối, nói rằng tuy phản đối ly khai và yêu khối Liên Minh, nhưng ông không thể gây chiến với quê hương. Lee giải ngũ, hoàn toàn chán nản chuyện chém giết. Nhưng vừa từ chức, ông đã nhận lời chỉ huy các lực lượng vũ trang Virginia.
Virginia động binh ngay sau khi ly khai. Một toán khoảng 1000 quân di chuyển đến Harpers Ferry, nơi đặt xưởng vũ khí của quân đội Liên Minh. Đây cũng là nơi mà Abolitionist John Brown đã cố gắng phát động phong trào nô lệ nổi dậy vài năm trước.
Quân đội Liên Minh trấn thủ tại Harpers Ferry không đáng kể. Binh lính không thể giữ được thị trấn này, nên họ phóng hỏa thiêu trụi xưởng vũ khí rồi rút đi.
Trận hỏa hoạn không đủ tiêu hủy toàn bộ thiết bị, nên khi chiếm được thị trấn, lính Virginian chuyển toàn bộ chiến lợi phẩm về nam dùng để chế tạo vũ khí cho quân đội.
Quân Virginia tiếp tục tiến đánh căn cứ hải quân lớn nhất của Hoa Kỳ nằm tại Norfolk, Virginia. Lực lượng Liên Minh tiếp tục đốt phá khí tài, đánh chìm tàu thuyền rồi rút lui.
Tình hình cam go tại Washington
Tổng thống Lincoln hết sức lo ngại các động thái của quân Virginia. Ông sợ các lực lượng liên bang tại Virginia sẽ sớm chiếm được Washington, như lời tuyên bố của Tham mưu trưởng khối Liên Bang rằng cờ miền nam sẽ tung bay trên nóc điện Capitol trước ngày 1/5.
Tuyến phòng thủ Washington không thực sự mạnh, lực lượng quá mỏng khó có thể ngăn chặn quân Liên Bang chiếm thành phố. Việc cấp thiệt ngay lúc này là phải thần tốc điều quân tới Washington.
Hàng ngàn quân đang tiến về Washington, nhưng không đủ nhanh.
Các chuyến tàu hỏa chở quân phải băng qua bang Maryland để vào Washington từ phía bắc. Nhưng phần lớn bang này lại ủng hộ khối Liên Bang. Tuy nhiên, ngài thị trưởng thì không. Ông từ chối triệu tập hội nghị bang, sợ rằng một hội nghị như thế sẽ bỏ phiếu ly khai. Ông muốn giữ Maryland trung lập.
Chuyến tàu chở quân đầu tiên từ miền bắc đi qua Baltimore thuộc Maryland mà không gặp ngăn trở gì. Nhưng chuyến tàu thứ hai thì không may mắn như vậy.
Một đám đông dân chúng chặn đường ray và ném đá con tàu. Súng đã nổ. Bốn binh lính và mười hai thường dân tử nạn.
Các quan chức bang và thành phố hội nhau nghị sự về rắc rối này. Nhận thấy rằng tương lai sẽ còn đổ máu hơn nữa, họ hạ lệnh tiêu hủy toàn bộ cầu đường bên ngoài Baltimore. Tức là, quân Liên Minh sẽ không thể tiếp cận Washington theo hướng này được nữa.
Tổng thống Lincoln họp các quan chức bàn cách tăng viện gấp rút cho thủ đô. Phương án đi theo ngả Baltimore đã hỏng, họ tính đường đi qua vùng Annapolis, một thành phố thuộc bang Chesapeake Bay.
Đến Annapolis thì dễ, nhưng từ đây vào thủ đô thì khó. Những người ủng hộ quân miền nam đe dọa sẽ phá hủy cầu đường nối giữa hai thành phố này. Các binh lính đầu tiên tới được Annapolis phải sửa sang mọi thứ mới có thể đi tiếp.
Bất chấp mọi khó khăn, trong vài tuần lễ đầu tiên của cuộc Nội Chiến, Washington đã được tăng viện 1 vạn quân, bảo toàn thành phố và chính quyền nơi đây.
Những quyết sách của Lincoln
Tổng thống Lincoln lo sợ về sự hiện diện của những người ủng hộ miền nam tại Maryland, tin rằng họ sẽ tiếp tục là mối đe dọa cho việc chuyển quân và đồ tiếp tế.
Lincoln muốn giới hạn hoạt động của giới ủng hộ miền nam, và vì thế ông thực hiện một nước cờ cực kỳ bất thường trong vị thế tổng thống: đặt phần lớn Maryland dưới chế độ thiết quân luật. Các tướng lĩnh sẽ nắm quyền dân sự, được phép bắt giữ bất kỳ ai có ý thù địch với khối Liên Minh, và giam giữ mà không cần xét xử.
Lệnh này phế bỏ hai quyền căn bản theo Hiến pháp, một là tự do đi lại cho tới khi có trát của tòa, và hai là quyền được xét xử thỏa đáng.
Chánh Án Tối Cao Hoa Kỳ viết ngay cho tổng thống một bức thư, nói rằng Hiến pháp không trao cho tổng thống quyền làm như vậy. Lincoln không đồng ý. Theo ông, tình huống hiện tại mà khối Liên Minh đang đối mặt cho phép ông thực hiện biện pháp mạnh. Nếu không làm thế, ông tin rằng Maryland sẽ ly khai.
Maryland không ly khai. Nhưng Bắc Carolina, Tennessee, và Arkansas thì có. Hiện đã có 11 bang gia nhập khối Liên Bang miền nam. Và sẽ còn thêm hai bang nữa đang lưỡng lự. Không ai biết liệu Kentucky và Missouri có trung thành với Liên Minh hay không, vì cả hai bang này đều ủng hộ quân nổi dậy miền nam.
Tổng thống Abraham Lincoln hành xử thận trọng với Kentucky, cố hết sức để nó không ly khai, cũng không để nó trung lập. Kentucky trải từ vùng đồi núi Virginia đến sông Mississippi. Nếu trung lập, nó có thể chặn đà nam tiến của quân miền bắc. Lincoln muốn bang này phải đứng hẳn về phe Liên Minh.
Tổng thống không dùng vũ lực với Kentucky như với Maryland. Thay vào đó, ông cử người tới vận động bang này ủng hộ Liên Minh. Báo chí chạy chiến dịch ủng hộ. Các toán dân binh được thành lập, được cấp vũ khí và đồ tiếp tế từ trung ương.
Tại Missouri, thị trưởng cố sức thoát khỏi khối Liên Minh. Ông triệu tập hội nghị để ra quyết định cho vấn đề này. Phần lớn đại biểu từ chối ly khai.
Vị thị trưởng tổ chức lực lượng vũ trang, còn chính quyền Lincoln thành lập các đội dân binh. Hai phe thường xuyên xung đột và xảy ra thương vong.
Quân lực Hoa Kỳ cuối cùng cũng chiếm được các tòa nhà hành chính của thủ phủ bang này. Họ buộc các viên chức chính quyền, cả vị thị trưởng, phải rời đi. Missouri như vậy là được giữ yên.
Thủ phủ của Liên Bang miền nam nằm ở miền Montgomery, Alabama xa xôi. Trong những tuần đầu của cuộc Nội Chiến, Nghị Viện miền nam bỏ phiếu thiên đô về phía bắc, tới Richmond, Virginia. Họ tin rằng Virginia là chiến trường trọng điểm của cuộc chiến. Và họ đã đúng.
Hai ngày trước khi Tổng thống miền nam Jefferson Davis chuyển đến Richmond, quân đội Liên Minh đã chiếm được Virginia. Họ rời Washington, vượt sông Potomac, rồi đánh chiếm thị trấn Arlington và Alexandria.
Không một viên đạn chống trả, quân miền bắc tiến tới đâu thì quân miền nam rút tới đó. Trong vòng một tháng, hàng ngàn lính miền bắc đã có mặt tại Virginia. Họ đã sẵn sàng cho một cuộc chiến quyết định tại nơi gọi là Khúc giao Manassas… hay Bull Run.
