Phân biệt cách dùng can và be able to

Động từ khiếm khuyết là các trợ động từ. Chúng ta dùng chúng để diễn tả khả năng, năng lực, sự cần thiết và sự cho phép. Bài viết này sẽ giúp các bạn gỡ rối về phân biệt cách dùng can và be able to. Cả hai từ này đều dùng để nói về khả năng, nhưng chúng có gì khác nhau không?

Cách dùng Can

Chúng ta chỉ dùng can để nói về khả năng làm một việc gì đó. Be able to cũng có thể dùng để nói về khả năng (abilities), nhưng thường chỉ khi nào không thể dùng can được. Vậy thì khi nào thì ta không thể dùng can.

Can là một khiếm khuyết động từ (modal verb), được dùng trong những trường hợp sau:

– Nói về khả năng (possibility) hoặc năng lực (ability) ở hiện tại hoặc tương lai:

I can play guitar
You can buy the tickets online.

Bạn phải dùng could để nói về quá khứ, chẳng hạn như You could have bought the tickets online.

Chúng ta cũng dùng can để:

– Xin phép một cách lịch sự: I’m finished. Can I go now? – Yes, you can.

– Và yêu cầu người ta làm gì đó: Can you bring me the magazine.

Cách dùng Be able to

Bây giờ ta hãy nói tới cụm từ Be able to. Khác với can, cụm từ này không phải là khiếm khuyết động từ. Nó là cấu trúc động từ (to be) + tính từ (able). Từ to cho ta biết theo sau cụm từ này phải là một động từ.

Chúng ta dùng be able to trong những trường hơp:

– Khi không thể dùng can để nói về những năng lực (ability), chẳng hạn như sau các khiếm khuyết động từ khác.

I won’t be able to take you to the train station. Sorry.
You should be able to finish the book in a few days.

Won’t (will not) và should là những khiếm khuyết động từ. Trong tiếng Anh, chúng ta không dùng liên tiếp hai khiếm khuyết động từ liền nhau. Vậy nên, không thể đặt can sau hai từ này được, phải dùng be able to.

Chúng ta cũng dùng be able to:

– Để nói về những thành công lớn nhỏ trong quá khứ
We were able to get a great price on the television
She was able to win the math competition last month.

– Nhưng khi ở thể phủ định thì chúng ta có thể dùng be able to hoặc could:
We couldn’t get a great price on the television
She wasn’t able to win the math competition last month.

Nhưng lưu ý rằng thể phủ định wasn’t able to và weren’t able to sẽ nghe hơi cầu kỳ hơn couln’t.

Chúng ta hãy nói kỹ hơn về các trường hợp cụ thể

Thể phủ định

Thể phủ định của can là can’t hoặc cannot. Phải luôn viết là cannot chứ không được viết rời ra thành can not. Để tạo thể phủ định cho be able to thì bạn có thể thêm not vào -> not be able to, hoặc dùng be unable to.

Many elderly people cannot afford telephones
I can’t swim very well.

We were not able to give any answer.
We were unable to afford the entrance fee.

Nói về khả năng ở hiện tại

Can và be able to đều được dùng để nói về khả năng làm gì đó của một ai đó ở hiện tại. Nhưng như ta nói bên trên, can được dùng phổ biến hơn, và người ta chỉ dùng be able to khi không thể dùng can. Và be able to nghe cầu kỳ hơn.

You can all read and write
The animals are able to move around, and they can all lie down.

Khi nói về khả năng ở quá khứ

Khi nói về khả năng trong quá khứ thì bạn sẽ chọn giữa could và was/were able to.

He could run faster than anyone else.
A lot of them couldn’t read or write
I wasn’t able to answer their questions.

Nếu bạn nói some one was able to do something thì tức là bảo họ có năng lực làm điều đó và họ đã làm. Could thì không có nghĩa như vậy.

After two weeks in bed, he was able to return to work.
The famers were able to pay their employees’ wages.

Bài chi tiết: Cách dùng Could, Was Able To, và Managed to để diễn tả khả năng trong quá khứ

Nếu bạn muốn nói ai đó có năng lực làm điều gì đó, nhưng họ trên thực tế họ chưa làm, thì bạn hãy nói they could have done it.

You could have given it all to me. (Bạn lẽ ra đã có thể đưa hết cho tôi)
You could have been a little bit more careful. (Bạn lẽ ra đã có thể cẩn thận hơn một chút.)

Nếu bạn muốn nói ai đó có năng lực làm điều gì đó trong quá khứ, nhưng tại họ không còn khả năng đó nữa, thì bạn hãy nói they used to be able to do it.

I used to be able to sleep anywhere. ([Hồi trước] tôi có thể ngủ bất kỳ đâu)
You used to be able to see the house from here. ([Ngày trước] bạn có thể nhìn thấy căn nhà từ đây.

Nói về khả năng ở tương lai

Chúng ta dùng thể tương lai của cụm từ be able to để nói về khả năng trong tương lai.

I shall be able to answer that question tomorrow.

Cấu trúc trong câu tường thuật

Could thường được dùng trong các cấu trúc câu tường thuật. Ví dụ, nếu một người phụ nữ nói rằng I can speak Arabic, và khi thuật lại bạn có thể sẽ nói She said she could speak Arabic.

Dùng be able to sau khiếm khuyết động từ

Như ở trên đã đề cập, ở đây xin nói rõ hơn. Chúng ta sẽ dùng be able to ở những chỗ không thể dùng can. Cụ thể đó là sau các khiếm khuyết động từ.

I might be able to help you.
You may be able to get extra money.
You should be able to see that from here.
She would not be able to go out alone.
Do you really expect to be able to do that?

Nhắc lại, không dùng can sau những khiếm khuyết động từ này, vì tiếng Anh không cho phép dùng liên tiếp hai khiếm khuyết động từ.

Sự nhận thức

Chúng ta dùng can và could với những động từ như see, hear, và smell để diễn tả ai đó nhận thức, hoặc đã nhận thức, thông qua giác quan của họ.

I can smell gas.
I can’t see her.
I couldn’t see a few stars in the sky.

Khả năng (possiblity) ở hiện tại và tương lai

Could và can được dùng để nói về khả năng (possiblityP) ở hiện tại và tương lai. Khi ta dùng could thì là muốn nói rằng khả năng ấy là, hoặc sẽ là, thật.

Dont eat it. It could be pouisonous.
He was jailed in February, and could be released next year.

Might và may cũng được dùng theo cách tương tự: It might be a trap; Kathy’s career my be ruined.

Cẩn thận: khi muốn nói khả năng nào đó không thể xảy ra thì bạn không được dùng could not. Thay vào đó, hãy dùng might not hoặc may not

It might not be possible
It may not be easy.

Nếu muốn nói điều gì đó không thể là sự thật thì bạn có thể dùng cannot hoặc could not

You cannot possibly know what damage you caused.
I couldn’t possibly be true.

Bạn có thể dùng can để nói điều gì đó thỉnh thoảng có thể xảy ra.

Sudden changes can sometims have a negative effect.

Và đó là những gì trong bài học của chúng ta ngày hôm nay về phân biệt cách dùng giữa can và be able to. Chúc các bạn học tốt.