Chào các bạn đến với chuyên mục Văn phạm tiếng Anh của nhóm dịch thuật Lightway. Chuyên mục này cung cấp miễn phí những bài học văn phạm độc quyền và thú vị.
Có một câu nói rằng Anh và Mỹ là hai quốc gia bị chia rẽ bởi một thứ tiếng (two nations divided by a common language). Không ai biết câu nói này từ đâu mà ra, nhưng nó phản ánh cách mà người Anh cảm nhận về tiếng Anh của người Mỹ. Một người bạn Anh nói với một người bạn Mỹ rằng Anh không phải đang nói tiếng Anh. Anh đang nói tiếng Mỹ (You don’t speak English. You speak American)
Vậy thì, tiếng Anh của người Anh và tiếng Anh của người Mỹ có thực sự khác biệt đến như vậy không? Trong bài viết này, chúng ta hãy cùng điểm qua 6 khác biệt thường thấy nhất giữa hai ngôn ngữ này, à không, giữa cách dùng tiếng Anh của hai đất nước này.
Khác biệt về từ vựng
Khác biệt giữa tiếng Anh-Anh và tiếng Anh-Mỹ dễ thấy nhất là về từ vựng. Có hàng trăm từ vựng được hai bên sử dụng khác nhau, hoặc cùng một sự vật nhưng đôi bên dùng từ khác nhau để chỉ. Ví dụ, người Anh gọi phần trước chiếc xe ôtô là bonnet (mui xe), còn người Mỹ gọi là hood (đầu xe).
Người Mỹ thì nói on vacation, còn người Anh sẽ nói on holidays, hay hols.
Người ở thành phố New York thì gọi nơi họ sống là apartment, còn người sống ở London thì gọi là flats.
Có rất rất nhiều đối tượng được gọi bằng những từ vựng khác nhau từ hai phía như vậy. Thiết tưởng cũng khá giống ngôn ngữ Bắc Nam của Việt Nam ta, bắc gọi là cọp thì nam gọi là hổ. Nhưng may mắn là, cũng như người Việt dù gọi cọp hay hổ thì bắc nam đều hiểu cả, người Anh và người Mỹ đều hiểu đối phương nói gì dù dùng từ khác nhau.
Danh từ chung
Có một số khác biệt về văn phạm trong cách dùng tiếng Anh của hai đất nước này. Chúng ta hãy bắt đầu với danh từ chung (collective nouns). Danh từ chung là những danh từ dùng để chỉ một nhóm sự vật.
Trong tiếng Anh-Mỹ thì danh từ chung luôn luôn là số ít. Chẳng hạn như, staff dùng để chỉ đội ngũ nhân viên, band là một ban nhạc, team là một đội. Vì đối với người Mỹ, danh từ chung là số ít, nên họ sẽ nói The band is good.
Nhưng với người Anh thì danh từ chung có thể là số ít hoặc số nhiều đều được. Bạn có thể nghe một người Anh nói the team are playing tonight hoặc the team is playing tonight.
Trợ động từ
Một khác biệt văn phạm khác giữa tiếng Anh-Anh và tiếng Anh-Mỹ liên quan tới trợ động từ (auxiliary verbs). Trợ động từ, như chúng ta đã biết, là những động từ có chức năng ngữ pháp nhiều hơn là mang nghĩa trong câu, nó giúp bạn chia thì, chia thể bị động.
Ta hãy xét trợ động từ shall. Người Anh thường dùng shall để nói về tương lai. Ví dụ, I shall go home now.
Còn người Mỹ ít khi dùng shall trong đàm thoại. Vì với họ từ này nghe quá trang trọng. Thay vào đó họ dùng will -> I will go home now.
Ở dạng câu hỏi thì người Anh sẽ nói Shall we go now?, còn người Mỹ thì nói Should we go now?
Khi người Mỹ muốn diễn tả việc không có bổn phận thì họ sẽ dùng trợ từ do + not + need -> You do not need to come to work today. Còn người Anh sẽ bỏ trợ động từ, chỉ còn dùng not -> You needn’t come to work today.
Các thì trong quá khứ
Bạn cũng sẽ thấy những khác biệt nhỏ đối với thể quá khứ của các động từ bất quy tắc.
Thì quá khứ của learn trong tiếng Mỹ là learned, còn người Anh sẽ dùng learnt. Cùng quy tắc ấy cũng áp dụng cho dreamed – dreamt, burned – burnt, leaned – leant.
Người Mỹ có xu hướng dùng đuôi -ed, còn người Anh thì thích kết thúc bằng đuôi -t.
Ở thể quá khứ phân từ thì người Mỹ có xu hướng kết thúc động từ bằng đuôi -en. Ví dụ, người Mỹ sẽ nói I have never gotten caught. Nhưng người Anh sẽ nói I have never got caught. Người Mỹ dùng cả got và gotten cho quá khứ phân từ của get, nhưng người Anh thì chỉ dùng got.
Nhưng bạn đừng lo lắng nhiều về những khác biệt nhỏ về thể quá khứ của các động từ bất quy tắc này. Dù bạn nói thế nào thì cả người Anh và người Mỹ đều hiểu điều bạn nói, miễn là bạn nói cho đúng. Đó chỉ là cách mà người Anh hoặc người Mỹ nghĩ rằng họ diễn tả chính xác hơn thôi.
Câu hỏi đuôi
Câu hỏi đuôi (tag questions) là một dạng câu hỏi không phải để hỏi, nhưng đúng hơn là để khẳng định lại. Chẳng hạn, The whole situation is unfortunate, isn’t it? (Toàn bộ tình huống này thật không may, phải thế không?). Hoặc you don’t like him, do you? (Bạn không thích chàng ta, phải không?).
Đuôi của câu hỏi sẽ bao gồm một đại từ và động từ to be, to have, hoặc to do được chia phù hợp. Câu hỏi đuôi là để người ta xác nhận lại điều bạn nói. Điểm khác biệt là người Mỹ ít dùng câu hỏi đuôi, còn người Anh lại rất thích dùng.
Đọc thêm về văn phạm tiếng Anh:
Có thể bắt đầu một câu bằng because không?
Tìm hiểu đại từ ngôi thứ hai số nhiều trong tiếng Anh
Đơn giản hóa cách dùng tiếng Anh
Chính tả
Có hàng trăm khác biệt nho nhỏ về cách viết giữa người Anh và người Mỹ. Về điểm này thì nhà ngữ âm học Noah Webster có những đóng góp nghiên cứu rất hữu ích, và thành quả của ông chính là bộ từ điển nổi tiếng mang tên ông Merriam-Webster.
Noah Webster là một tác gia, chính trị gia, và nhà giáo. Ông đã nỗ lực cải thiện cách viết tiếng Anh vào cuối thế kỷ thứ 18.
Sự thiếu nhất quán trong cách viết chính tả khiến ông âu lo. Webster muốn đặt phép viết chính tả đúng như cách một từ được phát âm. Cải cách chính tả của ông cũng là cách mà người Mỹ cho thấy sự độc lập của mình với người Anh.
Di sản của Webster để lại là sự đơn giản hóa chính tả của rất nhiều từ vựng, colour->color, honour->honor, và labour -> labor. Webster loại bỏ chữ u ra khỏi những từ như vậy để làm cho cách viết giống với cách phát âm.
Webster còn nhiều ý tưởng cải cách khác, nhưng thất bại. Chẳng hạn như ông đề xuất viết từ women thành wimmen. Sau khi ông mất năm 1843, các nỗ lực cải thiện quy tắc chính tả của ông cho tiếng Anh-Mỹ cũng dừng lại.
Kết luận: tiếng Anh-Anh và Anh-Mỹ không khác nhau là mấy
Ngoại trừ những khác biệt nhỏ như nêu trên, tiếng Anh-Anh và Anh-Mỹ gần như là giống nhau. Nên các bạn đừng nên lo lắng quá về việc nên học theo Anh-Anh hay Anh-Mỹ. Cùng không nên cường điệu quá sự khác nhau giữa chúng. Nếu bạn có thể học tốt một bên, thì hãy yên tâm rằng tất cả những người sử dụng tiếng Anh sẽ hiểu bạn.