Hiểu rõ câu hỏi
Bước đầu tiên khi bắt tay vào viết bài luận là bạn phải phân tích đề bài để xem nó nói cái gì, cho bạn dữ liệu gì, và yêu cầu bạn làm những gì.
Một đề bài viết luận thường bao gồm 3 phần:
1/ những từ mang tính chỉ dẫn, cho bạn biết việc cần làm
2/ những từ khóa cho biết chủ đề
3/ những từ giới hạn chủ đề, cho bạn biết cần phải bàn chủ đề này ở khía cạnh nào, tập trung vào cái gì.
Chúng ta hãy lần lượt khảo sát từng phần một.
Chỉ dẫn
Hãy đọc hai đề bài sau:
a/ Describe the role of the Internet in modern society.
b/ The environment is the most important issue in the world today. Discuss.
Theo bạn, đâu là những từ chỉ dẫn trong hai đề bài trên.
Trong đề a, từ mô tả là describe, trong đề b là từ discuss. Hai từ này cho bạn biết thể loại luận văn mà bạn phải viết.
Nếu người ta yêu cầu bạn describe (mô tả) một thứ gì đó thì bài luận của bạn cần phải trình bày các facts (dữ kiện) chứ không nêu quan điểm (opinions). Tuy nhiên, nếu người ta yêu cầu bạn discuss (thảo luận) một thứ gì đó, thì bạn phải nêu quan điểm, và cần phải đánh giá, hoặc tranh luận ủng hộ hoặc phản đối đối với điều đó. Ở trường đại học thì thường người ta sẽ yêu cầu bạn thảo luận những vấn đề và ý tưởng chứ không chỉ bắt làm báo cáo hay mô tả, và thường thì đề bài viết IELTS sẽ trình bày một tình huống hoặc một vấn đề nổi bật đương thời đang gây tranh cãi và có nhiều luồng ý kiến khác nhau, rồi sẽ yêu cầu bạn nêu quan điểm của bạn.
Tìm hiểu: Cách viết văn nghị luận tiếng Anh
Dưới đây là một kiểu đề mẫu thi IELTS:
Present a written argument or case to an educated reader with no specialist knowledge of the following topic:
We live in a technological age. However, technology cannot solve all the world’s problems. Therefore some people argue that we need to place less emphasis on technological solutions and more on other values.
To what extent do you agree or disagree with this opinion? You should use your own ideas, knowledge and experience to support your arguments with examples and relevant evidence.
Phần thứ nhất của chỉ dẫn này nói rõ ràng rằng:
a/ bạn phải trình bày luận điểm bằng giọng văn trang trọng (đối tượng đọc là ‘educated reader’)
b/ đề bài không nhằm khảo sát kiến thức chuyên môn của bạn về chủ đề (‘with no specialist knowledge’)
Phần cuối cùng của chỉ dẫn gợi ý cho chúng ta những gì cần có trong bài viết (you should use your own ideas, knowledge, and experience to support your arguments with examples and relevant evidence’). Chúng ta sẽ nói cụ thể hơn trong phần tiếp theo.
Bây giờ nhìn lại đề bài phía trên. Nó cũng bao gồm hai phần:
a/ phần mô tả chủ đề, thường được trình bày một cách khái quát và
b/ câu hỏi yêu cầu bạn nêu quan điểm của mình.
Phần a thường sẽ gồm 1 đến 3 câu. Một hoặc hai câu đầu sẽ phát biểu hoặc đặt vấn đề về một tình huống nào đó: (We live in a technological age, but technology cannot solve all our problems). Phần thứ hai có thể sẽ nêu kết luận của một số người về tình huống ấy (therefore we should place less emphasis on technology and more on other values). Câu này là để giúp bạn nắm bắt được nội dung.
Phần b đặt câu hỏi. Phần này thường bắt đầu bằng mẫu câu to what extent do you agree? hoặc what is your opinion? hoặc do you agree with this? hoặc những câu tương tự như vậy.
Vậy bây giờ, xét đề bài trên, nhiệm vụ của bạn là gì?
a/ trình bày cả hai khía cạnh của vấn đề?
b/ ủng hộ hoặc phản đối ý kiến đề ra, tùy vào quan điểm cá nhân của bạn?
c/ vừa ủng hộ vừa phản đối ý kiến đề ra, tùy vào quan điểm cá nhân của bạn?
Cụm từ to what extent đồng nghĩa với how much. Tức là, câu trả lời của bạn sẽ trình bày một trong những thái độ sau đây:
a/ Bạn hoàn toàn đồng ý
b/ Bạn vừa đồng ý vừa không đồng ý
c/ Bạn hoàn toàn không đồng ý
Tìm hiểu: Cách viết một bài văn ủng hộ hoặc phản bác (For and against essay)
Nhiều sinh viên cảm thấy thấy cần phải trình bày luận điểm mạnh mẽ để ủng hộ hoặc phản đối một ý tưởng hoặc một đề xuất nào đó. Không phải như vậy đâu. Dù không có cụm từ to what extent trong đề bài thì bạn vẫn có thể vừa ủng hộ vừa phản đối vấn đề đặt ra.
Một điểm quan trọng bạn cần lưu ý. Tuy viết về những gì bạn tin tưởng thì bao giờ cũng dễ dàng, nhưng hoàn toàn không nhất thiết phải làm vậy. Nếu bạn có đủ ý và ví dụ minh họa để ủng hộ một luận điểm mà bạn muốn ủng hộ, thì bạn vẫn luôn có thể nói on the one hand…, but on the other hand và đưa ra một số luận điểm đối lập. Tuy nhiên, bạn cũng không cần phải mâu thuẫn với chính mình. Tức là, bạn không nên nói I agree trong đoạn này, rồi sang đoạn sau lại nói I disagree. Nó nghe như thể bạn bối rối hoặc không biết mình đang nghĩ gì. Bạn nên nói là These are some arguments for and these are some arguments against, and so I only partly agree/disagree. Hoặc bạn có thể viết There are good arguments on both sides, but on the whole I prefer the arguments for/against. (Tất nhiên đó là cách nói gợi ý chứ bạn không cần phải viết y chang, quan trọng là ý tứ như vậy).
Nhớ rằng, người ta không quan tâm ý kiến của bạn là gì, nhưng là bạn trình bày suy nghĩ và ý tưởng của mình tốt tới đâu, bất kể bạn có thực sự nghĩ vậy hay không.
Từ khóa trong đề thi viết tiếng Anh
Từ khóa có thể coi là phần dễ nhất khi đọc đề thi viết IELTS tiếng Anh. Thường thì từ khóa sẽ cho biết chủ đề tương tự, như Internet, television, technology. Vì đề bài không nhằm kiểm tra kiến thức chuyên môn của bạn, nhưng là khả năng viết và trình bày suy nghĩ của bạn. Vì thế nên các chủ đề được chọn sẽ là những quan niệm và vấn đề mà bất kỳ người có học nào cũng phải quen thuộc và ít nhiều có hiểu biết. Các chủ đề thông dụng bao gồm:
Education – giáo dục
The environment – môi trường
Information technology – công nghệ thông tin
The media – truyền thông
Advertising / consumer – quảng cáo/tiêu dùng
Social problems – các vấn đề xã hội
Health – sức khỏe
Lifestyle – lối sống
Culture and society – văn hóa xã hội (nhạc, hội họa, văn học v.v.)
Sport – thể thao
Science – khoa học
Ethical issues – các vấn đề về đạo đức.
Để chuẩn bị sẵn sàng ý tưởng cho những chủ đề như vậy thì bạn cần phải chú ý theo dõi nhịp sống hàng ngày, tin tức, thời sự các thứ để biết thế giới đang như thế nào. Báo chí, tạp chí, trang tin, truyền hình là những nguồn quan trọng cung cấp các thông tin như vậy.
Phân tích đề bài thi viết tiếng Anh
Hiểu câu hỏi không chỉ là nắm bắt những chỉ dẫn hoặc những từ đặt câu hỏi của người ta. Nhưng bạn cần phải nhận ra trọng tâm của câu hỏi (focus of the question), và biết mình cần tiếp cận chủ đề này như thế nào.
Đó là vấn đề quan trọng nhất của việc viết luận, và đòi hỏi bạn phải suy nghĩ nhất. Bạn nên nghĩ ít nhất 3 phút về cách tiếp cận vấn đề.
- Một cách khái quát thì những đề thi tiếng Anh nhằm kiểm tra các năng lực sau của bạn:
- khả năng trình bày giải pháp cho một vấn đề
- khả năng trình bày và chứng minh quan điểm
- khả năng so sánh và phản biện bằng chứng, ý kiến, và các hàm ý
- khả năng đánh giá và xử lý những ý tưởng, bằng chứng, hoặc luận điểm.
Vì thế bạn cần phải quyết định cách tiếp cận cụ thể cho từng đề bài cụ thể. Bạn cũng sẽ cần phải biết khi nào thì sử dụng các định nghĩa (definitions) và các ví dụ (examples).
Trong phần này chúng ta sẽ nói về một số đặc điểm của loại văn thảo luận hoặc chứng minh:
Trọng tâm – the focus
Ngữ cảnh – the context
Định nghĩa – definitions
Ví dụ – Examples
Trọng tâm câu hỏi nằm ở đâu?
Nhớ rằng, bạn phải đọc thật kỹ những từ ngữ đặt câu hỏi của đề bài. Đa phần sinh viên thường vội vàng vừa đọc sơ qua đã quyết định nên viết cách nào trong khi chưa nắm được trọng tâm câu hỏi. Bây giờ ta hãy xem thử một vài đề bài sau:
a/ Many people believe that the Internet is the most revolutionary new invention of the last century. Do you agree?
b/ The Internet has revolutionised the modern world, but many people argue that it has also created new problems and inequalities. What is your opinion?
c/ The Internet could revolutionise the world in future, if everyone could have easy access to all the information that is available on the World Wide Web. Do you agree or disagree with this statement?
Cả ba đề bài trên đều nói về Internet và vai trò cách mạng của nó trong thế giới. Vậy thì bạn phải biết Internet là cái gì và hiểu cách mạng nghĩa là gì. Tuy nhiên, mỗi đề bài đó đặt một câu hỏi khác nhau và bạn phải trả lời khác nhau. Bây giờ chúng ta cần phải xem các từ còn lại thật cẩn thận để xem nói yêu cầu gì. Hãy cẩn thận, vì nếu bạn lướt qua sẽ tưởng là ba đề bài đó giống nhau, nhưng thật ra chúng rất khác nhau.
a/ is the most revolutionary new invention of the last century.
b/ has revolutionised the modern world
c/ could revolutionise the world in future
Bạn có thể thấy đề a yêu cầu so sánh Internet với các phát minh khác để xem nó có phải là phát minh có tính cách mạng nhất hay không.
Đề b thì mặc định rằng bạn đã chấp nhận Internet là phát minh có tính cách mạng, và muốn bạn nói tới những lợi ích và tác hại của nó.
Đề c muốn bạn nhìn về tương lai, và bạn có tin rằng Internet sẽ thay đổi thế giới.
Luyện thêm kỹ năng viết:
Hướng dẫn miêu tả đồ vật, sự kiện và lễ hội bằng tiếng Anh
Cách viết văn tả người trong tiếng Anh
Hướng dẫn viết văn kể chuyện tiếng Anh (Narrative writting)
Ngữ cảnh của đề thi viết tiếng Anh là gì?
Nhớ rằng các cuốn sổ tay hướng dẫn thi IELTS luôn nhắc bạn rằng các đề bài luôn đề cập tới những vấn đề chung và dù bạn học ngành gì cũng không tạo ra khác biệt. Và các vấn đề nêu ra đều có tính thú vị, thích hợp, và dễ hiểu đối với thí sinh chuẩn bị bước vào bậc học sau đại học.
Đề bài luôn dự trên một vấn đề (issue), hoặc một nan đề (problem) mà bạn sẽ phải phân tích hoặc trình bày quan điểm. Nếu một điều gì đó được coi là vấn đề hay nan đề thì tức là người ta có những quan điểm trái chiều về nó. Và bạn không nên trông chờ một câu hỏi kiểu như some people consider that murder is wrong. To what extent do you agree? Giết người thì hiển nhiên là sai, có gì mà phải bàn. Nhưng cũng về vấn đề đó, người ta có thể ra đề Some people think that murderers should be executed. To what extent do you agree? Ở đây câu hỏi là về việc phải làm gì đối với tội giết người, và đây là vấn đề gây tranh cãi. Có những luồng ý kiến trái chiều nhau và bạn cần phải biết những ý kiến đó là gì để thảo luận. (Tuy nhiên thường thì những đề thi IELTS sẽ không đưa ra các đề bài liên quan tới chính trị hay cảm xúc thế này).
Vậy thì trước khi đặt bút viết, hãy suy nghĩ tại sao người ra đề lại coi câu hỏi họ đặt ra là một vấn đề gây tranh cãi. Người ta đang có những ý kiến trái chiều nào về nó? Ngữ cảnh (context) mà trong đó vấn đề này gây tranh cãi là gì? Tức là, ai quan tâm tới vấn đề này và tại sao họ lại quan tâm?
Bạn cũng cần phải hiểu hàm ý của câu hỏi. Đôi lúc cách dùng từ của hai đề bài hoàn toàn khác nhau, nhưng thật ra chúng giống nhau vì cùng ngữ cảnh.
Có cần phải định nghĩa thuật ngữ của bạn?
Trong các lớp luyện thì có lẽ người ta hay nói rằng bạn phải định nghĩa những cụm từ quan trọng mà bạn sẽ dùng để cho người đọc hiểu đúng ý của bạn. Điều này không sai, nhưng cần làm rõ vấn đề này hơn một chút. Ví dụ, ta xem lại hai ví dụ đã cho bên trên:
a/ Many people believe that the Internet is the most revolutionary new invention of the last century. To what extent do you agree?
b/ The Internet has revolutionised the modern world, but it has also created new problems and inequalities. Do you agree?
Hai đề bài này mặc định rằng những người đọc bài viết của bạn đã hiểu Internet, new invention, modern world, easy access, World Wide Web là cái gì.
Tuy nhiên, những từ revolutionary hay revolutionise thì có thể sẽ bị hiểu khác nhau, nên đối với đề a thì bạn cần phải giải thích đối với bạn thì nó nghĩa là gì, nếu không thì bạn không thể trả lời câu hỏi được. Tuy nhiên, bạn không nhất thiết phải trực tiếp định nghĩa nó. Bạn chỉ cần gián tiếp định nghĩa nó là được, như xác định mức độ thay đổi được xem là mang tính cách mạng, và bạn nghĩ những thay đổi mà Internet tạo ra ấy quan trọng thế nào, và chúng có quan trọng hơn những thay đổi khác không.
Đối với câu hỏi b thì bạn không cần băn khoăn về thuật ngữ, vì cái bạn cần tập trung là problems và inequalities, chứ không phải những thay đổi mang tính cách mạng.
Bây giờ, quay trở lại với ví dụ đầu tiên trong bài này, và so sánh nó với ví dụ trong Sổ tay IELTS:
We live in a technological age. However, technology cannot solve all the world’s problems. Therefore some people argue that we need to place less emphasis on technological solutions and more on other values.
Giờ hãy xem một chút đề tương tự trong Sổ tay Hướng dẫn IELTS:
Present a written argument or case to an educated reader with no specialist knowledge of the following topic:
It is inevitable that as technology develops traditional cultures must be lost. Technology and tradition are incompatible – you cannot have both together.
You should use your own ideas, knowledge and experience to support your arguments with examples and relevant evidence.
Theo bạn hai đề bài trên có hỏi cùng một vấn đề không? Cả hai đều nói về công nghệ, và trong cả hai đề công nghệ đều đối lập với một thứ gì đó. Trọng tâm trong đề bài thứ nhất là sự đối lập của công nghệ với những giá trị khác (other values) còn trong đề bài thứ hai là văn hóa truyền thống (traditional culture). Việc bạn trả lời hai đề bài như nhau hay không là do cách bạn định nghĩa tradition và other values. Đây đều là hai danh từ rất rộng, và có thể hiểu theo nhiều cách khác nhau. Nên bạn cần phải xét tới ý của người ta khi họ nói educated reader. Nếu bạn nghĩ traditional culture chỉ là những vật thể, chẳng hạn như trang phục, thức ăn, thì bạn sẽ thảo luận theo hướng này. Nếu bạn bao gồm cả những hoạt động xã hội như âm nhạc, khiêu vũ, sân khấu thì bạn sẽ trả lời theo cách khác. Và nếu bạn bao gồm luôn cả những ý tưởng như tôn giáo, hành vi xã hội, thì bạn có thể xét cả hai đề bài này về cơ bản là đang nói đến cùng một thứ, vì other values trong trường hợp này sẽ nằm trong traditional culture.
Tất cả là tùy vào cách bạn quyết định mức độ bao quát của cụm từ traditional culture, nhưng quan trọng là bạn phải cho độc giả biết mức độ bao quát đó của bạn. Tương tự như thế trong câu hỏi thứ nhất, bạn phải cho người đọc biết bạn hiểu other values là gì.
Không cần phải đưa ra một định nghĩa trang trọng, và làm thế cũng rất khó. Nói cách khác, bạn không cần phải viết kiểu như Traditional culture can be defined as…. Nhưng thay vì đó bạn nên viết đại loại như By traditional culture I mean not only the things that people make, like hand-woven cloth or house, but also their ceremonies and performances, such as music and dance. Tức là, bạn có thể đưa ví dụ để giúp người ta hiểu ý bạn.
Quay trở lại, bạn sẽ hiểu từ technology và technological age thế nào? Có cần phải định nghĩa chúng không? Không cần phải định nghĩa trang trọng, dẫn ví dụ ra là đủ rồi nhé.
