Từ Ted’s Ideas
Một trong những nhu cầu căn bản nhất của con người đó là giác mọi thứ đều ổn. Tức là chúng ta thấy mình cũng giỏi, thế giới không quá khắc nghiệt, và mọi thứ đang trong vòng kiểm soát.
Tất nhiên không phải lúc nào ta cũng thỏa mãn được cả ba điều kiện ấy, nhất là trong những nghịch cảnh. Khi đó, chúng ta thường tự an ủi mình bằng những kiểu lập luận an ủi như: phủ nhận thực tế, biện hộ, hoặc ước rằng giá như. May mắn là không phải lúc nào chúng ta cũng gặp nghịch cảnh. Tuy nhiên, ngay trong cuộc sống hàng ngày thì tâm trạng và cái tôi của chúng ta cũng dễ dàng rơi vào những cảm xúc tiêu cực.
Bị chê bai, đứng trước một lựa chọn khó khăn, hoặc thất bại. Gặp những tình huống như vậy chúng ta phải làm gì để tránh những cảm xúc tiêu cực? Hay nói cách khác, chiến lược ứng phó của chúng ta là gì?
Nhiều người cho rằng để ứng phó với những cảm xúc tiêu cực chúng ta cần phải tự dối lòng. Có cần phải thế không? Trên thực tế chúng ta luôn có thể tìm được cách vượt qua khó khăn mà không cần phải đổ lỗi cho người khác hay tạo ra sự hối tiếc về sau.
Cách giải quyết cảm xúc tiêu cực của Darwin
Khi xuất bản cuốn sách Nguồn gốc muôn loài Charles Darwin phải hứng chịu vô số những chỉ trích khiến ông vô cùng căng thẳng. Ông viết cho một người bạn “Hôm nay tôi rất tệ, rất ngu xuẩn, và tôi ghét cả thế giới.”
Tuy lời lẽ có vẻ tiêu cực như quan trọng là Darwin không tự dối lòng, không nhắm mắt làm ngơ những phê phán và những sai lầm của chính ông. Ông thấy vững lòng với suy nghĩ chân thực và đầy an ủi ấy – và ông đang làm điều tốt nhất có thể. Ông từng viết “Mỗi khi nhận ra mình đã sai lầm, hoặc công trình mắc khiếm khuyết, và khi thấy mình liên tục bị chỉ trích, và ngay cả khi được tán dương quá đáng, tôi cảm thấy xấu hổ, sự thoải mái lớn nhất đối với tôi là tự nhủ lòng mình hàng trăm lần rằng ‘mình đã làm hết sức có thể, không ai có thể làm hơn được nữa.’
Lính trinh sát không dễ gì sợ hãi, lo lắng, bất an, tuyệt vọng hay bất kỳ cảm giác nào làm họ phát sinh kiểu suy nghĩ an ủi. Và họ cũng dựa trên những chiến lược ứng phó như bất kỳ ai khác. Họ chỉ cẩn thận hơn ở việc lựa chọn chiến lược ứng phó nào không gây bối rối cho tính chính xác trong phán đoán của họ.
Thùng chiến lược giải quyết cảm xúc tiêu cực
Bây giờ tôi muốn bạn hãy hình dung chúng ta có một cái thùng thiệt lớn, và bỏ vào trong đó tất cả những chiến lược giải quyết có thể có mỗi khi xảy ra việc gì đó làm chúng ta có cảm xúc tiêu cực. Một số chiến lược sẽ thiên về việc tự dối lòng mình, chẳng hạn như từ chối một vấn đề hoặc đổ lỗi cho một kẻ ngu ngốc nào đó. Một số khác hướng tới việc luôn nhắc mình về sự thật, chẳng hạn như Darwin nói “Việc như thế này tôi đã từng giải quyết tốt đẹp trong quá khứ.” Một số khác đi theo hướng không đưa ra bất kỳ khẳng định nào, cũng không tự dối lòng, chẳng hạn như biện pháp hít thở sâu và đếm số.
Mỗi khi xảy ra một cảm xúc tiêu cực nào đó, hầu hết chúng ta đều chạy ngay tới cái thùng này và bốc bừa một chiến lược giải quyết cảm xúc tiêu cực. Trúng cái nào dùng cái đó, miễn là nó giúp chúng ta thấy khá hơn và có vẻ vô hại.
Nhưng thưa bạn, đừng quên rằng trong thùng còn rất nhiều chiến lược khác. Bạn không nhất thiết phải dùng cái đầu tiên bạn bốc được. Nhưng hãy chậm lại, suy nghĩ một chút, và bạn sẽ tìm được cách ứng phó phù hợp nhất, thoải mái nhất.
Dưới đây là một số chiến lược sẽ giúp bạn cải thiện tâm trạng mà không tự biến mình thành kẻ ngốc:
1. Lập kế hoạch
Có lần tôi mắc lỗi với một cô bạn của mình. Hậu quả là tôi dành cả tuần chỉ để tự biện hộ cho mình.
Tôi tự hỏi: “Có cần xin lỗi không nhỉ”
“Không, không cần phải thế. Có làm thế chắc bạn ấy cũng chẳng buồn để ý.” Tôi tự nói với chính mình; và “Bạn ấy có thể đã bỏ qua cho mình rồi.” Có vẻ như những suy nghĩ như vậy chỉ là cách tôi tự dối lòng mình và thấy chúng không ổn, nên mới nghĩ tới nghĩ lui mãi.
Cuối cùng, tôi tự hỏi: “Được rồi, giả sử mình sẽ xin lỗi, vậy thì phải xin lỗi thế nào?
Rất nhanh chóng tôi hình dung ra một kế hoạch về cách thức xin lỗi ít phải bối rối nhất. Và tôi mong muốn rằng bạn ấy sẽ trân trọng và không bực tức với tôi.
Khi cảm thấy việc xin lỗi cũng không có gì to tát, tôi trở lại với câu hỏi ban đầu: “Thế thì mình có phải xin lỗi không?”
Câu trả lời lúc này đã rõ ràng hơn: “Có, mình cần phải xin lỗi!”
Bạn càng cho rằng “Điều ấy không đúng” thì càng không bận tâm tới việc sẽ làm gì nếu điều ấy đúng. Đừng làm mọi thứ trở nên phức tạp.
Ngay cả một kế hoạch đơn giản, chẳng hạn như “Giờ giải thích làm sao với team về thất bại này…”, hay “Tôi sẽ bắt đầu tìm công việc mới bằng cách này…” cũng có thể tốn của bạn khối thời gian trước khi bạn khẳng định rằng đó là việc bạn cần làm.

2. Tia sáng trong đám sương mù
Nhiều khi đang tranh cãi với ai đó tôi chợt nghĩ trong đầu rằng mình có thể đã sai. Suy nghĩ ấy thật không dễ chịu gì, vì nhận sai thì mất mặt quá.
Nhưng thay vì bị ngăn cản bởi nỗi sợ ấy, tôi tự nhắc mình một điểm sáng trong hoàn cảnh này: Thừa nhận một luận điểm sẽ giúp tôi trở nên đáng tin. Nếu tôi biết đúng sai, người khác sẽ tin tôi hơn, vì họ thấy rằng tôi không ngoan cố, không độc đoán với suy nghĩ của mình. Vậy nên biết nhìn nhận đúng sai là một cách đầu tư cho tương lai.
Giả sử như bạn bị mất việc làm; thì điểm sáng trong đám sương mù này để có thể tự an ủi bản thân đó là bạn không còn phải gặp những người đồng nghiệp khó chịu nữa. Chẳng phải quá tốt hay sao? Thậm chí sau này bạn có thể biến câu chuyện buồn này thành một câu chuyện hài hước, đó cũng là một điểm tích cực bạn nên nhìn nhận.
Bất kỳ lỗi lầm nào cũng có mặt tích cực của nó là trở thành bài học cho bạn, kinh nghiệm cho bạn, để sau này gặp những tình huống tương tự trong tương lai bạn sẽ biết cách ứng phó hiệu quả hơn.
Tất nhiên không phải ta đang cố thuyết phục bản thân rằng nỗi bất hạnh này là một điều tốt. Nhưng điều quan trọng là bạn hiểu rằng đó là trải nghiệm để bạn trưởng thành. Ngay cả trong đám sương mù cũng luôn có những tia sáng, và trong mọi nghịch cảnh bạn hãy tìm tia sáng của mình để bám vào đó.

- Sao Thủy trong thần thoại các nền văn hóa
- Shiroyama Saburo – Tiểu thuyết gia Hiện đại Nhật Bản
- Giới thiệu nhà thơ Ishikawa Takuboku – Thơ đời lưu lạc
- Trân châu và Linh địa Nhật Bản
- Vương phi Nghìn lẻ một đêm – Murakami Haruki
- Saigyô Hôshi (1118-1190) – Thi sĩ tài hoa yêu phiêu du của Nhật Bản
- Thời đại Edo – Bối cảnh truyện Samurai cận đại của Shiba Ryotaro và Fujisawa Shuhei
3. Hãy lập mục tiêu khác
Tôi có một anh bạn tên John mở một công ty phần mềm. Ban đầu anh dành hết thời gian cho việc tuyển dụng và phỏng vấn những ứng viên tiềm năng.
Rồi John nhanh chóng cảm thấy phiền phức: mỗi khi gặp một ứng viên có kỹ năng phù hợp với vị trí anh muốn tìm thì lẽ ra ảnh phải thấy vui vì điều đó mới đúng. Vì xét cho cùng, kỹ sư giỏi mới giúp công ty thành công. Nhưng John không thấy vậy mà chỉ thấy thất vọng và cay đắng. Anh ta cố gắng tìm ra một lý do gì đấy để từ chối họ.
Khi tự xét về cách ứng xử của mình, John nhận ra điều này: “Tôi luôn tự mãn mình là lập trình viên giỏi nhất trong phòng này.” Đó là lý do kiếm cách từ chối những người giỏi, như một biện pháp để tự bảo vệ vị trí của mình.
John biết rằng mình không thể mãi là lập trình viên giỏi nhất trong phòng được, mục tiêu đó không hợp lý, nhất là với một công ty non trẻ như của anh.
Vậy nên anh quyết định thay đổi mục tiêu của mình: thay vì giữ cho mình vị trí lập trình viên giỏi nhất, anh đặt mục tiêu vào việc trở thành một người quản lý những lập trình viên khác. Bằng cách đó anh vui vẻ mở lòng chiêu mộ những người giỏi nhất cho công ty, đồng thời vẫn giữ được niềm kiêu hãnh của mình.

Nhóm dịch thuật Lightway hy vọng rằng với những cách thức trên chúng ta sẽ giải quyết được những cảm xúc tiêu cực của bản thân khi xảy ra những tình huống mong muốn. Nhớ rằng: cuộc sống chỉ 1% là những gì xảy ra với bạn, và 99% là cách bạn ứng phó với chúng.